Jeśli dokument „Strategiczne cele Federacji Rosyjskiej na kierunku białoruskim” jest autentyczny, to 21 lutego 2023 roku ujawniono rosyjski plan stopniowej miękkiej aneksji Białorusi. Zakłada on faktyczne włączenie do 2030 roku państwa białoruskiego w struktury prawne, gospodarcze i militarne Federacji Rosyjskiej. Należy nadmienić, że w świetle aktualnych wydarzeń mających miejsce na Ukrainie czy w Mołdawii, plan ten może stanowić jeden z elementów większego projektu reintegracji przestrzeni poradzieckiej, który realizowany jest przez Rosję wielowektorowo, z różną dynamiką oraz podziałem na cele krótko-, średnio- i długoterminowe.
Takie stanowisko Federacji Rosyjskiej nie jest niczym zaskakującym, bowiem od początku swojego istnienia stosowała ona wobec Białorusi różnorodne formy wpływu i nacisku.
Z czasem okazało się, że cele polityki zagranicznej Rosji egzemplifikowane przez realizację kolejnych projektów reintegracyjnych, w których Białoruś nie tylko może, ale i musi uczestniczyć, w rzeczywistości oznaczają po prostu ekspansję gospodarczą, polityczną i kulturową Rosji. W przypadku Białorusi Rosja, w zależności od bieżących potrzeb i możliwości, od lat prowadzi politykę neokolonialną, wykorzystując w niej szereg politycznych i gospodarczych przewag oraz różnorodne argumenty, obejmujące narzędzia dyplomacji kulturalnej, surowcowej czy… szczepionkowej.
Wskazane w analizowanym dokumencie cele, standardowo już obejmują różne przestrzenie rosyjskiej aktywności na Białorusi, ze szczególnym uwzględnieniem sfery społeczno-politycznej, gospodarczej, medialno-komunikacyjnej oraz kulturowo-naukowej. Co ważne, główne założenia planu dowodzą, że Kreml po 2020 roku zyskał świadomość zmieniających się uwarunkowań społecznych czy komunikacyjnych i poczynił znaczące postępy w rozwoju instrumentarium rosyjskiego soft i smart power, zarówno w zakresie jego ofertowej różnorodności, jak i innowacyjności kanałów dystrybucji. Dodać należy, że również postawa Ukraińców wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę to dla Kremla ważny sygnał, by nie lekceważyć nastrojów społecznych w innych państwach obszaru poradzieckiego, zwłaszcza tych – zbyt pochopnie – zwyczajowo ocenianych jako prorosyjskie.
Oczywiście, aby ów plan się powiódł, Moskwa musi zablokować obszary potencjalnego zbliżenia Mińska i Brukseli, co w sytuacji rosyjskiej agresji na Ukrainę oraz polityki sankcyjnej prowadzonej wobec Białorusi nie jest zbyt trudne.
Przy czym to także oznacza, że istnieje bardzo niskie prawdopodobieństwo siłowej inkorporacji Białorusi do Rosji, równolegle jednak następować będzie jej kontrolowana przez Rosję intensywna militaryzacja. Utrzymywanie przez Rosję pozycji absolutnego dominatora w relacjach bilateralnych już dziś pozwala jej na prowadzenie na Białorusi intensywnych działań na rzecz:
- pogłębionej i szeroko zakrojonej dalszej rusyfikacji społeczeństwa białoruskiego, począwszy od zabezpieczenia dla Rosji pozycji hegemonii w białoruskiej sferze informacyjnej i stosowania w niej narzędzi jawnie prorosyjskiej propagandy, po stworzenie rozbudowanej sieci rosyjskich placówek edukacyjnych i kulturalnych;
- zbudowania prorosyjskiej bazy instytucjonalnej w postaci organizacji politycznych i społecznych, otwarcie promujących ideę zbliżenia rosyjsko-białoruskiego;
- wdrożenia intensywnych procesów inżynierii społecznej, konstytucyjnej oraz wyborczej, mających na celu zabezpieczenie możliwości kontrolowania przemian prawnych, politycznych i społecznych;
- zdyskredytowania w społeczeństwie białoruskim świata Zachodu wraz z jego instytucjami i wartościami oraz zbudowania nowej linii konfrontacji w symbolicznym starciu cywilizacyjnym na osi Wschód – Zachód (Dobro – Zło). Być może Rosja podejmie nawet próbę zapełnienia, charakterystycznej dla epoki łukaszenkizmu, próżni ideologicznej.
Część z powyższych zadań możliwa jest do osiągnięcia pod warunkiem zaangażowania przez Moskwę odpowiednio dużych nakładów finansowych. Jednak w najbliższych siedmiu latach strategicznym, choć znacznie trudniejszym do zrealizowania, celem Moskwy wobec Białorusi będzie zbudowanie całkowicie kontrolowanej przez Rosję przestrzeni politycznej, niewykluczone, że na czele z nowym, lojalnym wobec Moskwy przywódcą, popieranym przez dobrze funkcjonującą partię władzy (utworzoną według rosyjskiego wzorca Jednej Rosji). Wdrożenie takiego mechanizmu pozwoliłoby na wykształcenie nowej jakościowo (w tym również pokoleniowo), lojalnej wobec Moskwy elity władzy, co z jednej strony jest zadaniem relatywnie czaso- i kosztochłonnym, z drugiej strony, w długiej perspektywie, mogącym przynieść Rosji liczne profity.
Zdjęcie: TASS / Focus.ua
