7 października jednym z laureatów Pokojowej Nagrody Nobla zasłużenie został Aleś Bialacki i był to ważny dzień dla wszystkich zaangażowanych w walkę o wolność Białorusi. Według białoruskiego Centrum Praw Człowieka „Wiasna” 1348 osób uznawanych jest za więźniów politycznych reżimu Alaksandra Łukaszenki (stan na 8 października 2022 roku). Jednym z nich jest aresztowany 25 marca 2021 roku Andrzej Poczobut, oskarżony o
,,podżeganie do nienawiści na tle narodowościowym”, „wzywanie do działań zagrażających bezpieczeństwu państwa” oraz „rehabilitację nazizmu”, ,,gloryfikację nacjonalizmu i szowinizmu”.
Dziennikarzowi i działaczowi Niezależnego Związku Polaków na Białorusi grozi do 12 lat więzienia, dodatkowo jako aresztant został zakwalifikowany do grupy osadzonych „o skłonnościach do ekstremizmu”, umieszczono go również na kagiebowskiej ,,liście terrorystów”, uznawanych za zagrożenie dla bezpieczeństwa łukaszenkowskiej Białorusi. Mimo szerokiego instrumentarium represji stosowanych wobec Poczobuta i jego rodziny, dziennikarz odmówił dobrowolnego opuszczenia Białorusi w zamian za odzyskanie wolności oraz napisania do Łukaszenki prośby o ułaskawienie. Prześladowania, które dotknęły Poczobuta, potwierdzają, że oficjalny Mińsk nie zaprzestaje działań, mających na celu osiągnięcie w społeczeństwie efektu mrożącego, a w długofalowej perspektywie dąży do minimalizacji ryzyka delegitymizacji przywództwa Łukaszenki.
Nie można zapominać, że Poczobut od wielu lat płaci za swój nonkonformizm i krytycyzm wobec władzy i jest autorem jednej z najlepszych analiz poświęconych procesowi konsolidacji autorytaryzmu na Białorusi. Mimo że od premiery książki ,,System Białoruś” minęła prawie dekada, to i obecnie trudno nie zgodzić się z tezami w niej postawionymi, że ,,dzisiejsza Białoruś jest w pewnym sensie autorskim projektem Łukaszenki”. W tym państwie stworzony został bowiem cały system naczyń połączonych, którego krwiobieg stanowi redystrybucja dóbr dokonywana przez Łukaszenkę, mentalnie i psychicznie będącego nadal człowiekiem radzieckim. Ceną, jaką białoruski przywódca od lat płacił za przetrwanie, było stopniowe popychanie Białorusi w uzależnienie od Rosji, co politycznie i symbolicznie oznacza powrót do idei reinkarnacji ZSRR w wersji kadłubowej.
,,System Białoruś” Andrzeja Poczobuta nadal wyjaśnia europejskiemu odbiorcy, że celem Łukaszenki było zaprojektowanie Białorusi na nowo, zgodnie z wizją i potrzebami wyłącznie przywódcy. I w tej wizji nigdy nie było miejsca ani na demokratyzację, ani na europeizację, ani na prawa człowieka, ani na prawa ekonomii, ani na rację stanu. A dziś ,,system Białoruś” w sposób symboliczny został domknięty. Komunikując się ze społeczeństwem jedynie językiem tępej propagandy i przemocy Łukaszenka wezwał
,,zmobilizujcie wszystkich!” na czas wykopków, po czym zakazał podwyższania cen i wprowadził obowiązek ,,bezwarunkowego nasycenia rynku krajowego towarami i usługami”.
I oto opisywana przez Poczobuta łukaszenkowska Białoruś – utopijne, wyimaginowane przez przywódcę państwo zbierających ziemniaki rolników, informatyków i dzieci – powróciło do swych radzieckich korzeni. Do czasów, gdy Nobliści są uwięzieni albo zmuszeni do emigracji, a opozycjonistów uznaje się za terrorystów.
Zdjęcie: wydawca (Editio)
